Danas su nabavljeni medicinski oftalmološki uređaji namijenjeni za ultrazvuk oka oznaka A 2500 (A-scan) i B 3000 (B-scan), koji zajedno čine set A/B-3600 (A/B-scan) američkog proizvođača Sonomed s početka 1990-tih godina.
Tvrtka Sonomed osnovana je 1986. godine i specijalizirala se za proizvodnju ultrazvučnih dijagnostičkih uređaja u medicini i veterini. 2000. godine tvrtku Sonomed preuzela je multinacionalna američka kompanija Escalon Ophthalmics koja se i dalje za neke proizvode (ultrazvučni uređaji) koristi zaštitnim znakom Sonomed.
Postoji više metoda i tehnika ultrazvuka oka, a naši uređaji omogućuju tzv. A-scan i B-scan ultrazvuk.
A-scan ultrazvukom mjeri se duljina oka i pomoću ove metode obično se određuje dioptrija koju treba imati ugrađena leća uklanjanja mrene. Radi se o jednostavnom principu slanja ultrazvučnog vala (zrake) kroz oko i mjerenju vremena odjeka te zrake od zadnje stjenke (luka) očne jabučice. Za A-scan ultrazvuk služi uređaj Sonomed A 2500. On generira visoko-naponske impulse određene frekvencije za pobuđivanje ultrazvučne sonde te mjeri amplitudu i vrijeme signala odjeka na temelju čega izračunava prijeđenu duljinu.
Za generiranje ultrazvuka za A-scan potrebna je piezo-električna ultrazvučna sonda (ultrazvučni pretvornik) koja je prilagođena isključivo za A-scan ultrazvuk. Radi se o sondi koja se blagim pritiskom prislanja na oko kroz zatvorene očne kapke. Između sonde i površine kože ne smije se nalaziti medij različite gustoće (akustičkog otpora) kako se ultrazvučni valovi ne bi odbijali od same površine kože pa se dodirno mjesto sonde i kože ispunjava odgovarajućim gelovima ili otopinama. Za A-scan ultrazvuk važno je da se iz sonde dobije što uži ultrazvučni snop (poput laserske zrake) kako bi mjerenje moglo biti precizno. Oblik ultrazvučnog snopa najviše ovisi o upotrijebljenoj frekvenciji i veličini kristala, no često se unutar sonde koriste i zvučne leće za dodatno fokusiranje snopa. Kod A-scan ultrazvuka dakle imamo usku zraku koju okomito odašiljemo u očnu jabučicu i dobivamo odjek samo s jedne točke zadnje stjenke jabučice (slično kao kod laserskog mjerenja udaljenosti). Pošto se radi o jednodimenzionalnoj veličini, odjek ultrazvučnog snopa prikazuje se slično kao na osciloskopu: amplituda odjeka je na y osi (prikazuje gustoću tkiva od kojeg je odbijena), a vrijeme između poslane zrake i odjeka vidljivo je na x osi i to vrijeme zapravo predstavlja izmjerenu duljinu.
B-scan ultrazvukom dobivamo dvodimenzionalnu sliku unutrašnjosti oka, odnosno različite gustoće tkiva prikazane su različitim nijansama sive. Na taj način može se vidjeti sama struktura tkiva u unutrašnjosti oka. Za B-scan ultrazvuk služi uređaj Sonomed B 3000 sa ultrazvučnom sondom koja je posebno dizajnirana za B-scan ultrazvuk.
A 2500 A-scan uređaj i B 3000 B-scan uređaj zajedno čine A/B-3600 A/B-scan sistem gdje se za oba slučaja koristi zajednički CRT monitor ugrađen u A 2500 uređaj. Točnost mjerenja ovakvim ultrazvukom iznosi 0,0375 mm (električki) ili 0,1 mm (klinički). Frekvencija ultrazvučnih impulsa je 10 MHz, a sa ostalim specifikacijama uređaja nećemo se zamarati jer one spadaju u medicinsku terminologiju. Napomenuti ćemo samo da je za reflektirani signal ugrađeno pojačalo pojačanja 60 dB, te da se mogu mjeriti udaljenosti do cca 40 mm.
Naši primjerci uređaja za ultrazvuk oka došli su bez sondi i bez bilo kakve druge opreme (nožna sklopka, video kablovi, mrežni kablovi i slično). Kao takvi mogu nam pružiti još jedan uvid u naprednu analogno-digitalnu tehnologiju 1990-tih godina sa tada aktualnim mikroprocesorima i memorijama često specijalne namjene za koje je danas već teško naći bilo kakve podatke. S druge strane, danas su dostupni za nabavu različiti jeftini ultrazvučni pretvornici i ništa nas ne sprječava napraviti kakav eksperiment sa ovim našim ultrazvučnim mjeračima, iako, istini za volju, i kompletni tvornički ultrazvučni mjerači udaljenosti jednako su jeftini i dostupni za nabavu. Sve se na kraju vrti oko sondi koje su jednako važan element ultrazvučnog uređaja kao i sve ostalo sklopovlje, a tu pak moramo primijetiti da su specijalne (originalne) sonde sa specijalnim ultrazvučnim pretvornicima ipak preskupe za nabavu jednom prosječnom elektroničaru koji bi se njima možda samo malo koji puta poigrao u svojoj elektroničkoj radionici 🙂
